Ergens in een achterbuurt van Montréal, dáár gebeurt het vermoedelijk allemaal

Bristol. Londen. New York. Berlijn! Parijs. Zelfs Antwerpen. Soms luister ik naar muziek die mij zo intrigeert dat ik vanalles over de artiesten in kwestie ga lezen, zodat ik bijgevolg te weten kom dat ze uit een bepaalde stad afkomstig zijn en welke invloed die stad op hun muziek heeft gehad. Gevolg is vaak dat ik naar die stad wil en vandaag had ik er, zo bijvoorbeeld, niet mee in gezeten om wakker te worden in Montréal, de 'bakermat' van het Constellation Recordslabel.

Het moet in 2002 geweest zijn dat ik voor het eerst het nummer "Rockets Fall on Rocket Falls" van Godspeed You! Black Emperor (GY!BE) hoorde. Aan het eind van "Duyster" waarschijnlijk, net voor middernacht. Ik werd vermoedelijk 'gegrepen' door dat nummer (ik herinner het me niet als dusdanig), want ik kan me herinneren hoe ik het een hele tijd lang wanhopig probeerde te downloaden met de middelen die daar toen toe voorradig waren (Kazaa, Audiogalaxy, Bearshare, zelfs Morpheus - jezus, dat is lang geleden), tot het op een dag op één van die sites ook echt 'downloadable' was en ik mijn kans greep.

(Voor de niet-ingewijden onder u die nu op het punt staan te stoppen met lezen: ik hou u niet tegen, geheel in de traditie van GY!BE zelf, die de luisteraar ook nooit zullen doodslaan met hun 'marchandise'.)

(Voor de niet-ingewijden onder u die toch willen doorbijten: GY!BE was lange tijd het 'paradepaardje' van het Constellation Recordslabel. Hun muziek laat zich het best omschrijven als 'post-rock' ("epische, instrumentale muziek, doorgaans zonder zang"). "Rockets Fall" is een nummer uit hun inmiddels nog steeds meest recente cd, "Yanqui U.X.O." uit 2002, een instrumentaal nummer van 22 minuten dat na al die jaren nog steeds niks van zijn kracht verloren is.)

Dat nummer blies mij dus omver en ik moést meer weten over de mensen die erachter zaten. Gehuld in mysterie, zo bleek al snel, werd de hele Constellation-scene met GY!BE als boegbeeld nog spannender en interviews met de muzikanten in kwestie waren bijzonder schaars en nietszeggend (want interviews geven en te veel práten over hun muziek waren as such tegen hun principes).

Nu, zeven jaar later, wordt mijn oude fascinatie weer aangewakkerd door enkele cd's van de band HRSTA die ik in de bib ontleende. Ook uitgebracht op Constellation, met als grote bezieler Mike Moya, die ook al één van de GY!BE-oprichters was en als HRSTA ook weer epische, moeilijk te vatten muziek maakt.

Bovendien is mijn Engels verbeterd in vergelijking met zeven jaar geleden en dus heb ik via het internet opnieuw geprobeerd één en ander te weten te komen over de 'scene' in Montréal en over het Constellation-label in het bijzonder.

Nog steeds weinig goede interviews te vinden, evenwel, maar de basale feitelijke gegevens zijn eigenlijk ook al interessant op zich. Het Constellation Recordslabel is niet over één nacht ijs gegaan bij zijn oprichting, zo heeft het label een eigen 'filosofie' die voorschrijft dat haar activiteiten duidelijk anti-kapitalistisch en anti-globalistisch zijn, wat inhoudt dat Constellation enkel werkt vanuit haar vestiging in Montréal en dat het label ten allen tijde aan haar onafhankelijkheid vasthoudt en dus geen deals aangaat met zogenaamde majors of andere kapitalistisch ingestelde 'spelers'.

Helemaal niks voor het grote publiek, kortom, en dat grote publiek heeft Constellation Records dus ook nooit bereikt (mocht dat door één of andere wel bijzonder vreemde speling van het lot wél het geval geweest zijn, ik vermoed dat de oprichters hun label onmiddellijk hadden opgedoekt, maar dat terzijde); niks voor het grote publiek dus, maar al snel verwierf het label, en dan in het bijzonder GY!BE, toch een 'cult-status' onder alternatieve muziekliefhebbers, waardoor het label eind jaren negentig al een onvoorziene 'boom' op haar bord kreeg, die haar tevens dwong om alsnog bepaalde akkoorden aan te gaan met ondernemingen van buitenaf.

(Een voorbeeld: van de eerste GY!BE-plaat, "F#A#oo", werden initieel slechts vijfhonderd exemplaren verspreid. Twaalf jaar na de release durf ik te wedden dat minimum 100.000 mensen deze plaat op een 'legale manier' in hun bezit hebben en in elke alternatieve cd-winkel kan je nu dit album (en ook hun andere) van GY!BE terugvinden.)

Dit onverwachte succes moet toendertijd een verrassing van formaat geweest zijn voor de oprichters van het Constellation-label en ik durf te betwijfelen of ze er diep in hun hartjes echt gelukkig mee waren. Succes impliceert immers een zekere 'globalisatie' en aan interviews ontkomen wordt er ook niet makkelijker op. Toch bleef het label relatief trouw aan haar beginselverklaring, een gegeven dat door de 'echte' fans natuurlijk bijzonder werd gewaardeerd.

Maar natuurlijk maakt net dát de weinige interviews met Constellation-mensen of GY!BE-leden bijzonder interessant. Elk nieuw woord wordt gewikt en gewogen, elk teken van leven wordt besproken en onder de loupe genomen - een mens zou gaan denken dat 'm net dáárin de strategie van het Constellation-label zit, maar dat is naar alle waarschijnlijkheid niet het geval. Tot zo'n Constellation-meneer of zo'n GY!BE-lid op een zekere dag gewoon ronduit zegt waar het voor hem op staat, de dag waarop al het zogenaamde gissen kan stoppen, wat die meneren of leden in kwestie zelf ook een leuk feit vinden.

Hier zijn twee links naar artikels die voor 'opheldering' rond de halve mysteries zorgen:
* online muziekmagazine Drowned In Sound had enkele weken geleden een lang, tweedelig gesprek met de oprichters van Constellation waarin u alles te weten komt wat u mogelijk zou willen weten.
* op de schijnbaar bijzonder lang geleden geüpdate website van GY!BE - ze spelen hun spel tot in de details - staan er enkele links naar interviews, waaronder één met het Nederlandse magazine OOR. Zowel het eigenlijke interview als de kwaaie brief van GY!BE-frontman Efrim Menuck die daarop zou volgen, maken bijzonder duidelijk waar het bij GY!BE om gaat.

Na het lezen van met name dat interview met en die brief van Efrim Menuck begrijp ik heel goed dat het dit decennium in feite zo goddamn stil is geweest rond zijn band. De enige manier waarop GY!BE haar radicale standpunten echt kan waarmaken, is door muziek te maken voor een piepkleine groep van locals die hun mond niet voorbijpraten, om ep-tjes op een honderdtal exemplaren te verspreiden en om vooral geen interviews te geven aan journalisten die dan wat graag enkele uitspraken uit hun context rukken. Maar makkelijk kan die GY!BE-houding onmogelijk zijn, want de muziekwereld zoals wij die kennen werkt op de tegenovergestelde manier, conform het kapitalisme, waardoor een hoop fans m.b.t. GY!BE op hun honger blijven zitten, waardoor die groep op zijn beurt natuurlijk eeuwig blijft fascineren.