1865

Geschiedenis heeft me nooit bijzonder geïnteresseerd. Of toch niet de geschiedenis zoals je die op school krijgt, met feiten en data. Wat me wél interesseert is hoe mensen vroeger leefden, en hoe je verhalen daarover als uitgangspunt kan nemen om er een hoop bij te verzinnen.

Ik lees nog steeds Dostojevski's "Misdaad en straf" ("Schuld en boete", ook wel), een boek dat geschreven werd rond 1865. Nu is er weinig dat ik minder fascinerend vind dan het leven in een Russische stad zo'n honderdveertig jaar geleden. Het leven van romanpersonages als Rodion Raskolnikov en zijn zus Avdotja dan bijvoorbeeld of, nog halucinanter misschien, dat van hun "oude moedertje" (43).

Wat me al dat hele verhaal zo prikkelt: die verstikkende eenzaamheid waaraan Raskolnikov ten onder gaat (net zoals ik me voorstel dat een leven in het Rusland van 1865 ongelooflijk kaal en eenzaam moet zijn). Hij heeft twee moorden op zijn geweten, dat draagt daar zeker toe bij, maar zijn lijden heeft ook met het tijdskader te maken, dat blijkt uit kritieken die hij spuit en ideeën die hij heeft (hij is progressief).

Zijn zus is iemand die eeuwige trouw zweert aan de man die ze voor het eerst te zien krijgt wanneer hij haar hand vraagt. Zij zal haar leven opofferen aan die man, in functie van haar broer en haar moeder. Haar eigen toekomst (op lange termijn) legt zij natuurlijk ook vast met die beslissing. Decennia worden in agenda's gegoten, en dat alles in enkele weken tijd, tijdens enkele momenten van samenzijn met die toekomstige. Tot het dan toch nog dramatisch afspringt.

Het Rusland van 1865 is natuurlijk niet noodzakelijk fascinerender dan het België in diezelfde periode. Feiten leren ons dat Leopold II in dat jaar aan de macht kwam, maar over wat er bijvoorbeeld dat eigenste jaar nog meer met ons land gebeurde tast ik persoonlijk in het duister. Politieke partijen begonnen zich langzaam te ontwikkelen. De kerk was kennelijk heel belangrijk. Maar hoe leefde een zestienjarig meisje? Een eenentwintigjarige jongen? Een oude vrouw van 45?

"Misdaad en straf" kan niet lang genoeg duren voor mij. Het is een fantastisch boek met "thema's die nog steeds actueel zijn," zoals de achterflap het wilt. Voor mij is het boek echter bovenal een duik in een grijs onbekende dat met geuren en kleuren tot leven wordt gewekt. Over de figuur van Raskolnikov zou ik een volledige studie willen maken. Ik zou in zijn hoofd willen zitten, in feite, ook al ben ik ervan overtuigd dat hij geen pottenkijkers zou dulden.