In Cold Blood

‘In Cold Blood’ van Truman Capote is een waanzinnig goed boek. Het is een boek dat mij een dag of vijf, misschien een week, urenlang bezig gehouden heeft. Het is zo’n boek dat je niet kan wegleggen. Ik kan me niet herinneren hoe lang het geleden was dat ik nog eens een boek las dat mij zo van andere bezigheden weerhield. Bij het wakker worden begon ik meteen te lezen en ‘s avonds stelde ik er mijn slaap voor uit. Zo’n boek is het.
(Het moet van ‘Het smelt’ van Lize Spit geleden zijn dat ik nog eens zo door een boek werd opgeslorpt. Ja, lach maar, frons maar die wenkbrauwen, laat mij maar in uw achting dalen.)
Waarom ‘In Cold Blood’ zo beklijvend is? Ik ken de knepen van de schrijfkunst niet, maar dit boek houdt je aldoor op het puntje van je stoel. Steeds weer die vraag: wat wordt het volgende, wat komt er nu? Het stopt nooit, tot op het moment dat de twee hoofdpersonen, Dick en Perry - mensen die echt hebben bestaan, want dit verhaal is volledig gebaseerd op ware feiten - er zeker van zijn dat ze zullen worden opgehangen.
Dick Hickock en Perry Smith zijn twee geweldige, waanzinnig goed beschreven, personages. Hun niet voor de hand liggende partner in crime-schap en de spanningen die daar uit voortvloeien zijn heerlijk om te volgen. ‘In Cold Blood’ is trouwens (of: dan ook) een van die verhalen waarbij je als lezer of kijker een zekere sympathie opvat voor mensen die onmiskenbaar een gruwelijke, niet goed te praten, misdaad hebben gepleegd. Sympathie voel ik voor Dick omdat hij zo’n gewiekste, streetwise grappenmaker is die zijn lot hoegenaamd niet al te zeer aan zijn hart laat komen, en sympathie voel ik voor Perry omdat ik me kan voorstellen dat het wel slecht móét aflopen met iemand die zo zwaar verwaarloosd is in zijn jeugd en die zo weinig kansen heeft gekregen. Voor Perry voel ik behalve een bepaalde sympathie ook veel medelijden. Zijn leven is tragisch en het moest bijna wel zo eindigen. Perry is bovendien een man met verschillende talenten, talenten die hij helaas nooit heeft kunnen ontwikkelen - hij schildert, maakt muziek, schrijft gedichten. Dick verdient daarentegen niet het minste medelijden en net dat maakt hem dan ook weer iemand ‘om naar op te kijken’. Je vraagt je af waarom hij is wie hij is en hoe hij zo is kunnen worden. Je vraagt je af wat hem nu écht heeft bezield. Beide mannen hebben in hun leven wel dingen meegemaakt die hen als persoon hebben gedestabiliseerd, zo heeft Dick enige hersenschade overgehouden aan een verkeersongeluk, en daarin zitten aanwijzingen voor het feit dat ze hebben gedaan wat ze hebben gedaan. Niettemin zijn de moorden die ze hebben gepleegd onweerlegbaar misdadig en verdienen ze het om daarvoor te boeten.
Omdat een onderzoek door een psycholoog uitwijst dat Perry niet volledig toerekeningsvatbaar kan worden verklaard en omdat er in het boek nog meer sprake is van gedetineerden die niet volledig bij hun verstand zijn (psychopaten, e.a.), stel je je als lezer de vraag of een gevangenisstraf voor deze mensen wel de juiste oplossing is. Moeten zij beschouwd worden als misdadigers pur sang of zijn ze geestesgestoord? Ik heb me over een Marc Dutroux of een Ronald Janssen ook weleens die vraag gesteld. Kunnen zo’n mensen er ‘iets aan doen’? Dat een Dutroux een gevaar vormt voor een maatschappij weze duidelijk, maar is de man een crimineel of is hij zwaar psychisch gestoord? Is het verstandig om zo’n man volledig te criminaliseren of doen we dat omdat we het als maatschappij niet aankunnen, niet aandurven, om het ernstig over ‘s mans psychische gezondheid te hebben? (Ik vind dat een legitieme vraag.) In ‘In Cold Blood’ vat de sheriff die de speurtocht naar Dick en Perry leidt ook een zekere sympathie op voor Perry. Maar dat Perry naar een gesticht zou worden gestuurd in plaats van te worden opgehangen, daarvan is geen sprake.
‘In Cold Blood’ is ook geweldig omdat het een inkijk geeft in de Midwest (Kansas en omliggende staten) omstreeks het jaar 1960. Ik vind Amerika een geweldig boeiend land vanwege de grote verscheidenheid in mensen die je er, naar gelang de verschillende regio’s, aantreft. Ik geloof dat wij in Europa maar beperkte kennis hebben van dat land en dat wij veel te veel focussen op New York (het kloppende hart van de westerse wereld) en Los Angeles (vanwege de showbizz) als wij het over Amerika hebben, al is dat sinds de komst van Trump misschien een beetje veranderd; Trump herinnerde ons aan het bestaan van de rednecks, de mijnwerkers, de fabrieksarbeiders e.a.. New York en Los Angeles zijn totaal niet representatief als je iets wil zeggen over de Verenigde Staten als dusdanig. Om te weten wie of wat een Amerikaan is, moet je precies naar een staat als Kansas gaan, ver weg van de elite van Silicon Valley of Wall Street. Ver weg ook van mensen als de Obama’s of de Clintons die geen werkelijke belangstelling hebben voor (het lot van) ‘de gewone man’ - niet dat Trump wél interesse heeft voor die mensen, uiteraard.
Amerikanen vind je behalve in New York ook in een staat als Georgia, waar zwarte vrouwen van 25 hun vier kinderen van drie verschillende mannen actief beschermen door met een pistool over straat te lopen. Amerikanen vind je behalve op Sunset Boulevard ook in Alabama of Mississippi waar mensen je zeer scheef bekijken als je niet, net als zij, elke dag vijf keer tot God bidt. (Hoezo enkel radicale moslims? In Amerika vind je waanzinnig radicale christenen die ook in staat moet worden geacht om in een bomauto te kruipen.). Amerikanen vind je ook in de Appalachen (Kentucky, West-Virginia), een zeer armoedige regio waar mensen een levensstandaard hebben die letterlijk te vergelijken is met die in bepaalde streken in Afrika (er staan daarover onthutsende documentaires op YouTube die zeer de moeite waard zijn om te bekijken). En Amerikanen vind je ook in South-Dakota, waar de echte cowboys leven (ga alstublieft in de cinema naar ‘The Rider’ kijken, echt een prachtige film).
En Amerika vind je dus ook terig in ‘In Cold Blood’, waarin Dick en Perry in gestolen auto’s door Kansas, Nevada en andere zeer dun bevolkte staten sjeezen, op weg naar Geluk, Rijkdom en Vrijheid.
Lees ‘In Cold Blood’ en stel al doende en nadien vast dat dat zoveel meer de moeite was dan het liken van weer maar eens een vluchtige Instagramfoto van een verre vriend. Lees ‘In Cold Blood’ en belééf iets. Omdat dit the real deal is.