De Onkelinxen

Een van mijn favoriete Belgische politici is zonder twijfel Laurette Onkelinx. Lauretteketet Onkelinks. Laurette De Mar. Maar niet enkel omwille van de onnozele woordspelingen die ik met haar naam kan maken - ik ga eens op een anagram broeden -, nee, Laurette heeft ook een expressie, een lichaamstaal die mij geweldig aanstaat. Die furie, dat drama en dat Nederlandse gehakkel van haar waardoor ze nog meer met haar handen gaat gebaren. Heerlijk.

Want ik moet wel zeggen: vooral wanneer ze zich van het Nederlands - Vlaams! - bedient, vind ik haar de max. Hoe ze die taal gewoon keihard niét machtig is en hoe ik haar kan zien sakkeren omdat ze die taal vroeg of laat toch maar eens een beetje onder de knie zal moeten krijgen. Balen voor haar, want we leven in een land waarin belangrijke mensen steeds nadrukkelijker au moins un petit peu bilingue moeten zijn. Nog niet eens zo'n gekke eis voor een topfunctie als Federaal Minister van Volksgezondheid als je je bedenkt dat er tegenwoordig voor de meest onnozele jobs tweetaligheid gevraagd wordt. Dat een Federale Minister, ook wel Excellentie genoemd, daar dan zo'n moeite mee heeft, het zou niet mogen zijn.

Maar daar begint mijn fascinatie voor Laurette en haar taalprobleem nog maar. Mensen die het een beetje volgen weten immers dat haar vader, Gaston, een Vlaming is. Uit het Limburgse Jeuk. Hij kon in de jaren vijftig net over de taalgrens in de mijnen aan de slag en stichtte vervolgens een gezin in Ougrée nabij Seraing. Zijn vrouw was een Française van Algerijnse afkomst en met haar sprak hij Frans. Met zijn collega's sprak hij

Frans. Met zijn bazen sprak hij Frans. En ook met zijn kinderen sprak hij Frans. Nooit Nederlands, zijn moedertaal. Nooit, echt niet. Want Laurette kent van thuis uit geen gebenedijd woord in de taal die Hendrik Conscience - dat uitgerekend die mens een Franse naam had, dat is toch van een ironie - onze voorouders inlepelde. Hoe ik dat weet? Niet. Maar ik hoor het. En u ook.

Hier botsen we trouwens op een eigenaardige paradox. Vlamingen vinden Franstaligen die geen Nederlands spreken namelijk vaak lui of arrogant, maar een hoop Walen, bijna één op vijf, zijn van Vlaamse origine. Veel van deze 'migranten' hebben gewoonweg hun Vlaams 'opgegeven' eens ze in Wallonië voet aan de grond kregen. Dit detail wordt vaak vergeten als het over taalkwesties gaat. Laurette Onkelinx - de dochter van een Vlaming - heeft thuis nooit Nederlands gehoord. Dat zij dan zowat het slechtst Nederlands spreekt van alle Franstalige politici is eigenlijk niet minder dan een 'schaam', maar dan vooral ook voor haar vader. Ging Gaston Onkelinx dan nooit eens met zijn kinderen bij iemand op bezoek in Jeuk? Merkwaardig. Ik zou het hem graag eens willen vragen.

In een aflevering van 'Arm Wallonië' - de in drie afleveringen uitgezonden verfilming van het gelijknamige en uitstekende boek van journalist Pascal Verbeken - reden de makers mee met Gaston Onkelinx door het centrum van Seraing.

Daar had Onkelinx zelf als PS-politicus naam gemaakt en hij had het er als Vlaming zelfs tot burgemeester geschopt. Bij de aanblik van enkele verloederde panden langs de hoofdstraat - het gaat niet goed in Seraing - werd hij bijna emotioneel. Hij sprak in een schokkerig Nederlands over de vergane glorie en schakelde daarbij geregeld over op het Frans. Dit zegde veel over deze man, die enkel Nederlands sprak om de reportagemakers van dienst te zijn, maar het merkbaar niet meer gewoon was om zijn moedertaal te spreken. In combinatie met de miezerigheid van de straten vormde dit een mistroostig maar sterk tv-moment.

En het zijn zulke fragmenten, wetenswaardigheden en geschiedenissen, zoals bovenstaande, die mijn fascinatie voor de familie Onkelinx, en dan vooral ook voor Excellentie Laurette, aanwakkeren. Weinig politici die zo'n Belgische geschiedenis met zich meedragen als zij. Op een bepaalde manier representeert Onkelinx zelfs het Belgische drama. Een Waalse van de eerste generatie, om die term te gebruiken, die het heeft (of had) over Plan B - de splitsing van het land - en maandenlang in de clinch gaat (of ging) met Vlaamse politici van alle strekkingen. Wat zou haar Vlaamse vader daar nu eigenlijk van gedacht hebben? Zou hij nagedacht hebben over de nalatigheid die hij beging door zijn kinderen geen Vlaams te leren? Ik zou daar graag eens ergens een dubbelinterview over lezen.